του Νίκου Μαραντζίδη και Γιώργου Σιάκα*
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή της Κυριακής στις 8 Οκτωβρίου 2017
Τελικά τι είμαστε ως λαός ρωσόφιλοι ή ευρωπαϊστές; Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι περισσότερο πολύπλοκα.
Στην πρόσφατη έρευνα της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης του ΠΑΜΑΚ η ελληνική κοινωνία εμφανίζεται ιδιαίτερα θετική έναντι της Ρωσίας (57.5% θετικές γνώμες). Ακόμη περισσότερες είναι οι θετικές απόψεις για τον Πρόεδρο Πούτιν καθώς το 67% των ερωτώμενων έχουν θετική γνώμη γι’ αυτόν. Υπερέχει σημαντικά τόσο της Καγκελαρίου Μέρκελ (56% αρνητικές απόψεις) όσο και του Προέδρου Τραμπ (73% αρνητικές γνώμες).
Οι ερωτώμενοι εκφράζονται θετικά για τον Πούτιν, όχι απλώς με όρους συμπάθειας αλλά και εμπιστοσύνης. Στο ερώτημα «ποιον θα εμπιστευόσασταν περισσότερο για ηγέτη στα παγκόσμια πράγματα» ο Πούτιν συγκεντρώνει 41.5%, η Μέρκελ 27.5% και μόλις 5% ο Τραμπ. Ο Πούτιν θεωρείται, μάλιστα, πως υποστηρίζει περισσότερο τα συμφέροντα της Ελλάδας (43.5%) συγκριτικά με τη Μέρκελ (29.5%) ή τον Τραμπ (20%). Είναι προφανές, πως η εικόνα του ισχυρού ηγέτη Πούτιν ασκεί γοητεία σε ένα σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης. Πιθανόν, σε αυτό να έχουν βοηθήσει τα ελληνικά ΜΜΕ στα οποία ο ρώσος ηγέτης έχει εμφανώς καλύτερη μεταχείριση συγκριτικά με τους δύο άλλους προαναφερθέντες ηγέτες.
Όμως αυτή η εξαιρετικά φιλική προς τη Ρωσία και τον Πούτιν κοινή γνώμη, μετατρέπεται σε ιδιαίτερα επιφυλακτική όταν τα ερωτήματα γίνονται πιο συγκεκριμένα. Η πλειοψηφία (59.5%) υποστηρίζει πως στη Ρωσία η Δημοκρατία δεν λειτουργεί αποτελεσματικά και επιπλέον δεν υπάρχει σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων (51.5%). Αντίθετα, η ΕΕ αποσπά υψηλή δημοφιλία τόσο στην δημοκρατική λειτουργία όσο και το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, χωρίς να ισχύει όμως το ίδιο για τις ΗΠΑ.
Τα πράγματα για τη Ρωσία χειροτερεύουν όταν εισερχόμαστε σε ζητήματα που άπτονται ορθολογικών προσωπικών επιλογών όπως είναι εργασία ή οι σπουδές. Στο υποθετικό ερώτημα επιλογής μίας χώρας εκτός Ελλάδος για σπουδές, το 68% θα επέλεγε μία χώρα της ΕΕ και το 23,5% τις ΗΠΑ. Ομοίως, για επαγγελματικούς και εργασιακούς λόγους το 65% θα επέλεγε ένα κράτος της ΕΕ και το 21% τις ΗΠΑ. Και στα δύο αυτά σενάρια, η Ρωσία συγκεντρώνει ένα ασήμαντο ποσοστό (3,5% και 4%). Τελικά, όταν τα θέματα αφορούν την ευημερία, την ποιότητα των θεσμών και τις προοπτικές της ζωής μας η ρωσοφιλία μας συρρικνώνεται δραματικά.
Ο αντιαμερικανισμός παραμένει μια σταθερά της ελληνικής κοινής γνώμης που ενισχύεται από την πολύ αρνητική εικόνα του Τράμπ. Ο ευρωπαϊσμός, παρά την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού τα τελευταία χρόνια, συνεχίζει να αποτελεί κυρίαρχο ρεύμα. Ο φιλοευρωπαϊσμός μας φαίνεται πως στηρίζεται σε μια ορθολογική πρόσληψη της σχέσης της Ελλάδας με την Ευρώπη (δηλαδή στην πεποίθηση πως έχουμε συμφέρον να βρισκόμαστε στην Ε.Ε), από την οποία όμως απουσιάζει το «συναίσθημα». Αντίθετα με τον ορθολογικό ευρωπαϊσμό, η ελληνική ρωσοφιλία, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «συναισθηματική» ή «φαντασιακή», αυτό όμως δεν την κάνει απαραίτητα λιγότερο σημαντική. Ας θυμηθούμε τις ελληνικές περιπέτειες στις μοσχοβίτικες «θάλασσες» το καλοκαίρι του 2015.
* Ο Νίκος Μαραντζίδης είναι Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και ο Γιώργος Σιάκας είναι Διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Καθημερινή_ForeignAffairs
