Δείτε το Άρθρο στην Καθημερινή Εδώ: http://www.kathimerini.gr/857758/article/epikairothta/politikh/dhmokratia-se-krish–kai-politikos-kynismos
Ο πολιτικός κυνισμός σε έξαρση, η Δημοκρατία σε κρίση εμπιστοσύνης
Νίκος Μαραντζίδης, Γιώργος Σιάκας
Καχυποψία έναντι των δημοκρατικών θεσμών
Πόσο εμπιστεύονται οι έλληνες πολίτες τους δημοκρατικούς θεσμούς και ποια είναι η στάση τους έναντι των πολιτικών ελίτ; Η πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε η Μονάδα Ερευνών Κοινής Γνώμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για λογαριασμό του “Dukakis Center for Public and Humanitarian Services”υπήρξε εξαιρετικά αποκαλυπτική και γεμάτη απαισιόδοξα νέα, που πρέπει να κινητοποιήσουν το πολιτικό προσωπικό και τους διαμορφωτές γνώμης στο σύνολο τους.
Η καχυποψία έναντι των δημοκρατικών θεσμών και των φορέων τους αποτελεί το κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Περίπου ένας στους δύο ερωτώμενους (47%)θεωρεί πως τον εκφράζει η φράση «έχουμε δημοκρατία μόνο στο όνομα και όχι στην ουσία». Επιπλέον, και πιο ανησυχητικό ακόμη,ένας στους πέντε (18%) θα προτιμούσε λιγότερο δημοκρατία και περισσότερο ευημερία, ποσοστό που μεγαλώνει αρκετά μεταξύ των ανθρώπων με χαμηλή μόρφωση. Δυστυχώς μόνο ένας στους τρεις Έλληνες (32%) απαντά ότι τον εκφράζει η θέση, πως η Δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα παρά τα προβλήματά της.
Η κρίση εμπιστοσύνης έναντι του πολιτικού συστήματος αποτυπώνεται και στην απαξίωση που εκδηλώνεται από ένα σημαντικό τμήμα των πολιτών για τις εκλογές. Το 45% των ερωτώμενων θεωρεί, πως η συμμετοχή στις εκλογές είναι χωρίς σημασία γιατί τελικά γίνεται ότι θέλουν οι ξένοι. Αντίθετα,το 44% των ερωτώμενων απάντησε πως οι εκλογές είναι πολύ σημαντικές γιατί καθορίζουν το μέλλον της χώρας.
Οι νέοι ακόμη πιο αποστασιοποιημένοι
Το πλέον ανησυχητικό είναι πως η κρίση εμπιστοσύνης προς τη δημοκρατία μας είναι εντονότερη στους νέους ανθρώπους. Περισσότεροι από έξι στους δέκα νέους πιστεύουν πως έχουμε δημοκρατία κατ’ όνομα. Η ίδια ηλικιακή ομάδα, θεωρεί κατά πλειοψηφία (50%) πως η συμμετοχή στις εκλογές είναι χωρίς σημασία. Είναι φανερό πως οι νέοι είναι οι περισσότερο απογοητευμένοι. Αν το συσχετίσουμε με το μεγάλο ποσοστό στο Όχι που έδωσαν οι νεότερες ηλικίες στο δημοψήφισμα, μπορούμε εύλογα να υποθέσουμε, πως η στροφή του Α. Τσίπρα μετά το δημοψήφισμα ίσως να έσωσε τη χώρα από μία άμεση πτώση στο γκρεμό, υπονόμευσε όμως την αξιοπιστία όχι μόνο του πολιτικού προσωπικού αλλά της ίδιας της δημοκρατίας μας.
Οργή καιΑηδίαγια τους βουλευτές, σεβασμός για τους αστυνομικούς
Τα έντονα αρνητικά αισθήματα δείχνουν να χαρακτηρίζουν τη σχέση ανάμεσα στους πολίτες και την πολιτική ελίτ. Το 51% των πολιτών δηλώνει πως αισθάνεται οργή ή αηδία για τους βουλευτές και μόλις 11% σεβασμό.Η απαξίωση αυτή αγγίζει και τον πρωθυπουργό θεσμό καθώς μόλις ένας στους τέσσερις δηλώνει πως αισθάνεται σεβασμό για αυτόν.
Αντίθετα η πλειοψηφία δηλώνει πως αισθάνεται σεβασμό για τους αστυνομικούς (52%) και τους δικαστές (44%). Οι δύο αυτές επαγγελματικές κατηγορίες συγκεντρώνουν μικρά ποσοστά αρνητικών αισθημάτων: μόλις 14% οι αστυνομικοί και 27% οι δικαστές.
Υπάρχουν καλά νέα;
Υπάρχουν αλλά είναι λίγα αν και όχι εντελώς ασήμαντα. Για παράδειγμα, η πλειοψηφία των αποφοίτων της ανώτατης εκπαίδευσης συνεχίζει να δείχνει εμπιστοσύνη στη Δημοκρατία μας παρά τα όποια προβλήματα της και να θεωρεί σημαντικές τις εκλογές ως διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η εκπαίδευση σχετίζεται ισχυρά με την πεποίθηση πως η δημοκρατική διακυβέρνηση είναι ο μόνος δυνατός δρόμος. Αν μάλιστα θεωρήσουμε, πως οι διαμορφωτές κοινής γνώμης προέρχονται κατά βάση από την παραπάνω μορφωτική κατηγορία, το συμπέρασμα αυτό δεν είναι άνευ σημασίας.
Τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, όλοι παρατηρούν, πως η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν ασκεί την ίδια γοητεία στους πολίτες συγκριτικά με το παρελθόν. Παντού εκδηλώνονται έντονα αισθήματα απαξίωσης και δυσφορίας έναντι των πολιτικών ελίτ και των αντιπροσωπευτικών θεσμών. Όλο και περισσότερο ο πολιτικός κυνισμός και ο αυταρχισμός κερδίζουν μέτρα.
Ο πολιτικός κυνισμός έχει περιγραφεί από ειδικούς ως το αίσθημα έλλειψης εμπιστοσύνης προς τους πολιτικούς και το πολιτικό σύστημα. Οι έρευνες κοινής γνώμης διεθνώς δείχνουν πως οι κυνικοί ψηφοφόροι αντιλαμβάνονται το πολιτικό προσωπικό ως βαθιάδιεφθαρμένο που εξαπατά τις κοινωνίες. Όσο περισσότερο κυνικοί είναι οι ψηφοφόροι τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να είναι ενεργοί και ενημερωμένοι πολίτες ενώ είναι εξαιρετικά πιθανό αυτοί στη συνέχεια να απέχουν από τις εκλογές ή να επιλέγουν συνειδητά γραφικούς υποψήφιους ή εξτρεμιστές προκειμένου απλώς να τα κάνουν άνω κάτω.
Δυστυχώς, στη χώρα μας η παρατεταμένη ύφεση και οι «στροφές 180 μοιρών» των κυβερνήσεων ενισχύουν τον πολιτικό κυνισμό των πολιτών. Δεν θα απαιτηθεί απλώς να βγούμε από την κρίση για να καλυτερέψουν τα πράγματα. Θα χρειαστεί επιπλέον ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στο πολιτικό προσωπικό και την ελληνική κοινωνία προκειμένου να θεμελιωθούν εκ νέου σχέσεις εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας ανάμεσα στους ψηφοφόρους και το πολιτικό μας σύστημα.
Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Ο κ. Γιώργος Σιάκας είναι Διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
